Napad padaczkowy - jak można pomóc?
dr n. med. Klaudia Jeżowska-Jurczyk
Specjalistka neurologii
Napad padaczkowy - co to jest?
Napad padaczkowy jest to nagły, przejściowy incydent zaburzenia funkcjonowania mózgu, spowodowany nieprawidłową czynnością elektryczną neuronów. Objawy napadu mogą być bardzo różne – od utraty przytomności z upadkiem i drgawkami całego ciała, poprzez zrywania mięśniowe obejmujące tylko jeden obszar np. kończynę górną, po zaburzenia czucia lub objawy emocjonalne odczuwalne jedynie przez chorego.
Natomiast padaczka jest chorobą, związaną z predyspozycją do nawracania napadów padaczkowych.
Jakie są rodzaje napadów padaczkowych?
Napady padaczkowe mogą mieć różny przebieg. W czasie napadu może dochodzić do utraty przytomności z upadkiem i drgawkami. Zdarza się, że drgawki lub doznania czuciowe obejmują tylko jeden obszar ciała, a chory jest w pełni przytomny. Czasami objawami napadu są zaburzenia psychiczne czy emocjonalne, którym zazwyczaj towarzyszą zaburzenia świadomości. U dzieci mogą występować krótkotrwałe zaburzenia świadomości, bez innych objawów.
Jak wygląda napad toniczno-kloniczny?
Napady toniczno-kloniczne są najczęstszym typem napadów o początku uogólnionym. Rozpoczynają się one od krótkotrwałego znacznie wzmożonego napięcia mięśni całego ciała z upadkiem i utratą przytomności, często z krzykiem, zasinieniem twarzy, charczącym oddechem lub jego zatrzymaniem, a następnie występują drgawki całego ciała. W czasie napadu chory pozostaje nieprzytomny, może dojść do przygryzienia języka lub mimowolnego oddania moczu lub stolca. Czas trwania napadu to zazwyczaj 2-3 min, a po napadzie u większości osób występuje okres splątania ponapadowego, związany ze znaczną sennością, dezorientacją i ograniczeniem kontaktu.
Jak można pomóc choremu w czasie napadu padaczkowego?
Będąc świadkiem napadu padaczkowego innej osoby warto zachować spokój i spróbować pomóc. Należy zadbać o bezpieczeństwo chorego, np. usunąć przedmioty o które może się uderzyć, chronić głowę jeśli w wyniku drgawek uderza nią o twarde podłoże, w miarę możliwości zabezpieczyć przed wypadkiem komunikacyjnym. Nie należy wkładać żadnych przedmiotów do ust chorego. Warto natomiast zapamiętać czas trwania napadu.
Po zakończeniu napadu, w okresie splątania ponapadowego, chory potrzebuje odpoczynku i zazwyczaj zasypia. W tym okresie najlepiej ułożyć chorego na boku, żeby ślina i ewentualnie krew z przegryzionego języka nie spływała do gardła. Poza tym można podłożyć coś miękkiego pod głową i w miarę możliwości zadbać o komfort cieplny chorego.
W przypadku napadów o początku ogniskowym, w czasie których chory jest przytomny, ale kontakt z nim może być utrudniony i ograniczony, warto zadbać o jego bezpieczeństwo, np. pomóc przejść w bezpieczne miejsce i zostać przy nim do czasu zakończenia napadu.
Czy zawsze trzeba wezwać Zespół Ratownictwa Medycznego?
Nie każdy napad padaczkowy wymaga wezwania Zespołu Ratownictwa Medycznego i pobytu w szpitalu. Dotyczy to szczególnie pacjentów z rozpoznaną padaczką, którzy są pod opieką bliskiej osoby i których przebieg napadu nie budzi wątpliwości („wygląda jak zwykle”). Natomiast u chorego na padaczkę, wezwanie Zespołu Ratownictwa Medycznego jest niezbędne w przypadku zaburzeń oddychania, jeśli napad drgawkowy lub utrata przytomności trwa ponad 5 minut, chory ma kilka napadów występujących po sobie, doznał urazu ciała w wyniku napadu, jest w ciąży lub choruje na cukrzycę (zwłaszcza przy podejrzeniu nieprawidłowych wartości cukru we krwi). Pilna ocena lekarska jest także konieczna u osoby po pierwszym w życiu napadzie padaczkowym.
W przypadku udzielania pomocy osobie obcej, która miała napad padaczkowy, zwłaszcza toniczno-kloniczny, a po napadzie śpi lub kontakt z nią jest ograniczony, warto zadzwonić pod numer alarmowy, postępować według instrukcji dyspozytora i poczekać do czasu przyjazdu Zespołu Ratownictwa Medycznego. Zastosowanie mają ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy, to znaczy zachowanie bezpieczeństwa swojego i poszkodowanego, udrożnienie dróg oddechowych przez odgięcie głowy, ocena oddechu i w razie potrzeby, resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Zatrzymanie oddechu (poza krótkotrwałym bezdechem w początkowej fazie napadu toniczno-klonicznego) czy krążenia w konsekwencji napadu padaczkowego jest rzadkością, ale może się wydarzyć.
dr n. med. Klaudia Jeżowska-Jurczyk
Specjalistka neurologii
