Czy możemy zapobiec otępieniu?
Autorem tekstu jest:
prof. dr hab. n. med. Małgorzata Sobieszczańska
Długość życia stale rośnie i dlatego możemy się spodziewać dużego przyrostu liczby przypadków choroby zwanej otępieniem lub demencją. W potocznym rozumieniu otępienie często jest utożsamiane wyłącznie z chorobą Alzheimera. Jest ona faktycznie najczęstszą przyczyną otępienia (50-70% wszystkich przypadków). Jednak, jak wiadomo z wiekiem nasilają się zmiany miażdżycowe w naszych tętnicach, dlatego w warunkach klinicznych, zwłaszcza u najstarszych pacjentów, często rozpoznajemy postać mieszaną otępienia – typu alzheimerowskiego wraz z typem naczyniopochodnym.
Badania wykazały, że redukcja wpływu najczęstszych, modyfikowalnych czynników ryzyka miażdżycy chroni nas nie tylko przed chorobami układu sercowo-naczyniowego (jak choroba niedokrwienna serca, zawał serca czy udar niedokrwienny mózgu), ale także przed chorobą Alzheimera. Do tych czynników należy nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, podwyższone stężenia złego cholesterolu (czyli wszystkich frakcji poza ochronną HDL), podwyższone stężenie glukozy, ale też epizody hipoglikemii (u osób powyżej 80. roku życia już glikemia poranna poniżej 120 mg/dl może osłabiać funkcje poznawcze). Bardzo ważne jest leczenie migotania przedsionków (farmakologiczne, zabiegi kardiowersji czy ablacji) wraz lekami przeciwkrzepliwymi, które chronią przed udarem mózgu. Nawet po jednym epizodzie udaru może rozwinąć się silne otępienie! Nie ukrywajmy także przed lekarzami objawów depresyjnych (brak radości z życia, zaburzenia snu i apetytu, izolacja od innych ludzi, uczucie lęku), albowiem nieleczona depresja także może przyspieszać rozwój otępienia.
W ramach profilaktyki otępienia warto pamiętać o właściwej diecie. Polecana jest dieta śródziemnomorska, a z nowszych – dieta MIND. Unikamy masła, czerwonego mięsa, serów, potraw smażonych i słodyczy, a w to miejsce zajadamy się warzywami z zielonymi liśćmi z olejami roślinnymi, fasolą, jagodami, produktami pełnoziarnistymi i orzechami. Ponadto warto sprawdzić stężenie we krwi witaminy D oraz B12 i kwasu foliowego, a w razie ich niedoboru, po konsultacji z lekarzem, suplementować.
Na koniec – same przyjemne wiadomości. Ostatnio wykazano, że spożywanie 2-4 filiżanek kawy (najlepiej z ekspresu) chroni zarówno nasze serce, jak i mózg przed depresją i otępieniem. Inny przyjemny środek zapobiegawczych to dobry, odpowiednio długi odpoczynek nocny. Wykazano, że w trakcie snu tzw. układ glimfatyczny oczyszcza mózg z patologicznego białka zwanego beta-amyloidem, które jest odpowiedzialne za rozwój choroby Alzheimera.
W odniesieniu do wielu schorzeń, w tym także otępienia, niezwykle ważna jest systematyczna (!) aktywność fizyczna, jak spacery, nordic walking, jazda na rowerze, pływanie, a nawet praca w ogrodzie czy chodzenie po schodach. Gimnastykujmy także umysł poprzez czytanie, rozwiązywanie krzyżówek, odrabianie lekcji z wnukami, granie w szachy, warcaby i sudoku czy korzystanie z gier umysłowych w formie papierowej czy wirtualnej w Internecie. Najlepiej powyższe działania prewencyjne połączyć z miłym towarzystwem, albowiem poważne badania naukowe wskazują, że ludzie mający dobre kontakty społeczne starzeją się lepiej i żyją dłużej.
Pomyślnej i zdrowej jesieni życia!
prof. dr hab. n. med. Małgorzata Sobieszczańska
Specjalistka geriatrii
